Прашањето е: во што се преклопуваат, а во што се разликуваат хип-хопот и рапот? Луѓето често ги користат овие поими и меѓусебно ги испреплетуваат, со што се добива ново значење. Реално, иако дебатата „хип-хоп наспроти рап“ е многу честа, во поширокото културолошко движење, тие претставуваат два различни поими. Хип-хопот обезбедува чадор под кој спаѓаат многу уметнички изрази како што се диџеј-инг (DJing), брејкденс, графити, итн. Во исто време, рапот едноставно претставува чист музички стил со ритмичка вокална изведба.
Тука ќе се обидам да фрлам светлина врз разликите и преклопувањата помеѓу хип-хопот и рапот во однос на нивното потекло, културолошкото значење и еволуцијата низ времето.
Што е хип-хоп?
Иако хип-хопот започна како музички жанр, тој е многу повеќе од тоа. Хип-хопот е културолошко движење кое започна во Бронкс, Њујорк, во доцните 1970-ти. Тој е длабоко вкоренет во социјалните и економските тешкотии на тоа време, роден во „гетото“ и произлегувајќи од потребата за самоизразување кај малцинските групи. Хип-хоп културата се темели на четири основни столбови: емси-инг (MCing ) или рапување, диџеј-инг (DJing), брејкденс и графити. Овие комбинирани елементи формираа силна, експресивна култура која се прошири надвор од самата музика.
Клучните фигури како DJ Kool Herc, Afrika Bambaataa и Grandmaster Flash беа од суштинско значење во раниот развој на хип-хопот, воведувајќи иновативни техники како што се скречување и жонглирање со тактови (beat juggling). DJ Kool Herc често се смета за оној што ги поставил темелите на хип-хопот за време на блок-забава во Бронкс, каде што ги продолжувал паузите во фанк плочите за да им овозможи на луѓето подолго да танцуваат—техника која стана дефинирачка карактеристика на хип-хоп музиката.
За кратко време, хип-хопот излезе од Бронкс, привлекувајќи ја имагинацијата на младите ширум светот. Од неговиот многу скромен почеток во 1970-тите, хип-хопот прерасна во глобален феномен, кој се рефлектира не само во уметноста, туку и во модата, јазикот, политиката и во многу други области. Денес, хип-хопот е мултимилијардерска индустрија, но на почетокот беше еден од најенергичните канали за културно самоизразување.
Ако сакате повеќе информации за историјата на овој културен феномен, тогаш погледнете го овој напис: „Хип-хоп од 70-тите: Раѓањето на еден културен феномен.“
Што е рап?
Од друга страна, рапот е музички жанр кој произлегува од обемната културолошка рамка на хип-хопот. Карактеристика на рапот е неговиот ритмички и римуван говор преку такт, често посветен на лични искуства, социјални прашања или едноставно раскажување приказни. Она што е клучно во рапот е ритмичката изведба на текот на приказната и играта со зборови, што го прави уникатен и влијателен во музиката.
Иако рапот има свои корени во африканските усни традиции, каде што ритамот и римата ја формираат основата на раскажувањето приказни, современиот рап почна да се обликува дури во 1970-тите и раните 1980-ти со појавата на хип-хоп културата.
Како што еволуираше рапот, тој се подели на различни поджанрови и стилови. Доказите за неговата еластичност и динамичност се наоѓаат во неговите разновидни текови, од политичките песни на Public Enemy и KRS-One и гангста рапот на N.W.A. до трап музиката на T.I. and Gucci Mane. Рапот има многу форми, но во својата суштина, тој останува ритмички и лирски израз на човечкото искуство.
Разлика помеѓу рапот и хип-хопот
Тогаш, која е разликата помеѓу рапот и хип-хопот? Клучната разлика лежи во нивниот опсег. Додека рапот е музички жанр што се појави во 70-тите, хип-хопот е пошироко културолошко движење кое го содржи рапот како еден од неговите елементи. Со други зборови, секој рап е хип-хоп, но не секој хип-хоп е рап.
Столбовите на кои се темели хип-хопот претставуваат различни аспекти на културата. Рапот, познат и како емси-инг (MCing), е само еден од овие елементи. Хип-хопот опфаќа визуелни уметности како графити и физичко изразување преку брејкденс и танцување, исто како и музиката. Спротивно на тоа, рапот се фокусира исклучиво на музичката компонента, нагласувајќи ги лирската содржина и ритамот.
Како што вели големиот рапер KRS-One во песната „Hiphop vs. Rap“, „Рапот е нешто што го правиш, хип-хопот е нешто што го живееш“. Цитатот го опишува рапот како дејство, изведба на римувани стихови во такт. Хип-хопот е начин на живот, вклучувајќи многу креативни и културолошки изрази.
Иако се ова главните разлики, линијата помеѓу рапот и хип-хопот е замаглена со нивната еволуција. Многу изведувачи ги испреплетуваа музичките и културолошките аспекти, па затоа тие тешко може да се разликуваат. Сепак, разбирањето на разликата ја продлабочува почитта кон богатството и различноста на хип-хоп културата.
Потеклото на рапот: Која е првата рап песна?
Во суштина, историјата на рап музиката е вкоренета во појавата на хип-хоп културата во Бронкс. Како што споменавме претходно, DJ Kool Herc одигра клучна улога во развојот на звукот, кој подоцна ќе стане рап, користејќи грамофони за продолжување на паузите за луѓето да можат подолго да танцуваат. Сепак, постои одредена контроверзност околу идентификацијата на првата рап песна.
Земете ја предвид “Rapper’s Delight” од Sugarhill Gang, една од најпознатите рап песни издадена во 1979 година. Тоа беше првиот рап сингл кој доби широка популарност, претставувајќи го жанрот на пошироката публика и отворајќи го патот за идните изведувачи. Иако се соочи со контроверзии кога се појави на мејнстрим медиумите, рапот веќе постоеше на блок забавите и на улиците пред да стигне до медиумите.
Друг кандидат за прва рап песна е „King Tim III“ од The Fatback Band, објавена неколку месеци пред „Rapper’s Delight“. Песната имаше рапувани стихови врз фанк основа и претставува уште една значајна – иако често занемарена – пресвртница во историјата на рапот.
Без оглед на тоа која песна беше прва, раните денови на рапот беа обележани со дух на иновативност и експериментирање. Изведувачите беа желни да ги истражат границите на музиката, а овие рани пионери ги поставија темелите за рап револуцијата од 1980-тите и подоцна.
Видови на рап
Низ годините, жанрот се прошири за да вклучи неколку други поджанрови со свој стил и теми. Еве некои од главните видови на рапот:
- Гангста рап
Гангста рапот, кој се појави во доцните 1980-ти, се карактеризира со своите сирови и често провокативни текстови кои ја отсликуваат суровата реалност на животот во градот. Забележителен пример е „Straight Outta Compton“ од N.W.A. И денес, во 2024 година, младите во Северна Македонија, Европа, продолжуваат да го прифаќаат гангста рапот. Тие често возат полека со своите автомобили со затемнети стакла за да изгледаат кул. - Свесен рап
Покрај гангста рапот, свесниот рап се фокусира на општествени прашања, политика и активизам. Изведувачите како Public Enemy, Common и Talib Kweli се истакнати во овој жанр со цел да ја подигнат свеста и да инспирираат активност преку нивната музика. - Трап
Трап музиката потекнува од јужниот дел на Соединетите Американски Држави и е позната по употребата на 808 басови, hi-капи и мрачни, остри стихови. Изведувачите како T.I., Gucci Mane и Future заземаат централно место во овој поджанр. Трапот доби значителна популарност на Балканот во текот на 2010-тите и 2020-тите, бидејќи локалните изведувачи додадоа свои уникатни „вкусови“ на жанрот. Една од моите омилени е „Enzo“ од 2Bona, која е првенствено трап песна со креативни дрил елементи. - Бум бап
Бум бап е поим тесно поврзан со рап сцената на источниот брег од 90-тите, кој се карактеризира со тешки тактови и сложени текстови. Nas често се смета за архетип на бум бапот со неговиот значаен албум „Illmatic“.
Различните поджанрови кои тука ги објаснивме ја истакнуваат флексибилноста на рапот како музички жанр, давајќи им глас на безброј изведувачи кои изразуваат широк спектар на теми. Без разлика дали се работи за суровиот реализам на гангста рапот или општествено свесните пораки на свесниот рап, секој поджанр додава уникатна димензија на рап пејзажот.
Еден од моите омилени поджанрови на рапот е дрилот. Ако сте моја сродна душа, погледнете ги моите топ 10 дрил песни од Балканот.
Улогата на инструментите во рапот и хип-хопот
За чудо, и покрај електронските ритми и семплови кои вообичаено се поврзуваат со рапот и хип-хопот, инструментите одиграа клучна улога во дефинирањето на двата звуци. На почетокот на развојот на хип-хопот, диџеите користеа грамофони и плочи за да создаваат ритам, често црпејќи од фанкот, соулот и диското. Самиот грамофон стана инструмент бидејќи техниките како што се скречување и жонглирање со тактови внесоа нови димензии во музиката.
Улогата на инструментите еволуираше заедно со развојот на хип-хопот и рапот. Продуцентите почнаа да користат инструменти како што се тапани, синтисајзери и семплери за да создадат пософистициран и слоевит звук. На пример, длабокиот бас и острите перкусии на ритам машината Roland TR-808 станаа главен звук во жанрот.
Инструментацијата во живо, исто така, имаше улога во рапот и хип-хопот, особено во изведбите во живо. Групите како The Roots, кои настапуваат со целосен бенд, покажуваат како живите инструменти можат да додадат длабочина и енергија на рап музиката. Инструментите како што се саксофон, гитара и пијано се вградени во хип-хопот, мешајќи ги традиционалните музички елементи со современите ритми.
Употребата на различни инструменти во рапот и хип-хопот ја нагласува креативноста и разновидноста на овие жанрови, дозволувајќи им на изведувачите да ги истражуваат и поместуваат границите на тоа како може да звучи нивната музика.
Дали е рапот поджанр на хип-хопот?
Со оглед на блиската врска помеѓу рапот и хип-хопот, можеме да се запрашаме дали е точно да кажеме дека рапот е поджанр на хип-хопот. Накратко, да – рапот е еден од многуте елементи што ја сочинуваат хип-хоп културата, покрај диџеј-ингот (DJing), брејкденсот и графитите.
Роден како основен елемент на хип-хоп движењето, рапот разви свој посебен идентитет додека растеше. Оваа еволуција придонесе за сложената динамика помеѓу рапот и хип-хопот, при што секој од нив влијае и го обликува другиот.
Иако рапот и хип-хопот се тесно поврзани, не секој хип-хоп вклучува рап. На пример, инструменталните хип-хоп и диџеј-сетови кои се фокусираат на создавање такт и користење грамофони немаат рап текстови, но сепак се составен дел на хип-хоп жанрот. Во хип-хоп културата, графитите и брејкденсот се суштински елементи, но тие се разликуваат од рап музиката.
Рапот и хип-хопот се опишуваат како преклопувачки, но посебни ентитети: рапот е составен дел од хип-хоп културата, но хип-хопот претставува многу повеќе од едноставна рап музика.
Влијанието на хип хопот и рапот врз глобалната култура
Од своете почетоци во Бронкс до глобален феномен, хип-хопот и рапот еволуираа во влијателни сили ширум светот, потпирајќи се на културите и општествата од секој агол и пукнатина на светот. Хип-хопот и рапот се појавија како средство за самоизразување за маргинализираните групи и станаа неповторлива сила во музиката, модата, јазикот и политиката.
Хип-хопот и рапот влијаеја на мејнстрим културата на САД, од начинот на кој луѓето се облекуваат до јазикот на кој зборуваат. Текстовите на рап песните се сведени на стихови и сленг кои се дел од денешниот секојдневен лексикон, додека хип-хоп модата – без разлика дали се тоа широки фармерки, патики или преголеми јакни – остави свој белег на дизајнерите и компаниите ширум светот.
Сепак, влијанието на хип-хопот и рапот не завршува тука. Хип-хопот усвои нови форми во Европа, каде што стана најавтентичен бидејќи ги интегрираше другите локални музички влијанија и традиции. На пример, францускиот рап сега е културолошки феномен сам по себе, при што изведувачите како IAM и MC Solaar добиваат огромна популарност. Во Обединетото Кралство, грајмот (grime) – вид на музика што излезе од улиците во Лондон – ја наоѓа својата оригинална основа во хип-хопот и создаде имиња како Stormzy и Skepta.
Хип-хопот се прошири и во Африка, каде изведувачите го користат за да изразат општествени и политички теми. Во земјите од Јужна Африка и во Нигерија, на пример, хип-хопот им даде на младите платформа да ги изразат своите жалби и стремежи за моменталната состојба во врска со политиката, поставувајќи прашања преку поимот на нивната музика.
Ова го илустрира глобалниот досег на хип-хопот и рапот, покажувајќи ја нивната способност да се поврзат со луѓе од сите сфери на животот. Без разлика дали преку моќните рап стихови или динамичните движења на брејкденсерите, хип-хопот продолжува да ги инспирира, влијае и обединува луѓето надвор од културолошките граници.
Заклучок
Иако често се користат наизменично, хип-хопот и рапот се однесуваат на различни аспекти од културолошки богатото движење. Хип-хопот претставува начин на живот и различни уметнички изрази, додека рапот е жанр фокусиран на ритмичка и лирска изведба. И хип-хопот и рапот се канали за трансформирање на современата музика и култура, кои создадоа трајни наследства што продолжуваат да се развиваат.
Додека го откривате светот на хип-хопот и рапот, одвојте момент да прочитате за најдобрите рапери од 90-тите според моето мислење и мислењето на Дејан Соколоски. Исто така, ви препорачувам да го прегледате Балканскиот „Дрил“ топ 10.
